Bazı zamanlar kendimizi hem fiziksel olarak hem de mental olarak çok kötü hissedebiliriz. Hiçbir şeye yetemiyor, ne yapsak kötü oluyor, elimizden hiç iş çıkmıyor, sevilmiyor, beğenilmiyor, takdir edilmiyor olduğumuzu düşünürüz.
Siz de özgüveninizin yok olduğu ve kendinizi değersiz biri gibi hissettiğiniz böyle bir zaman dilimindeyseniz sakin olun. Çünkü zamanın hızla aktığı ve birçok şeye aynı anda yetişmeye, yetmeye çalıştığımız bu çağda birçok kişinin kendisini böyle hissettiği zamanlar oluyor. Önemli olan bu ruh halinden en kısa zamanda sıyrılıp kendinizi yeniden iyi hissedebilmek. Bazen böyle hissetmek normal olsa da, uzun süre bu duygu durumunda kalmak bazı yaşamsal becerilerinizin yavaşlamasına, günlük hayatınızdaki sorumlulukları aksatmanıza neden olabilir. Bu uzun vadede sorun oluşturabilir.
Değersizlik duygusu içinde olan kimseler farklı şeyler hissedebilir: vücut ağrıları, kendisi ile ilgili olumsuz düşünceler, sebepsiz ağlama, umutsuzluk, sosyal ortamlardan uzak kalma isteği, yaşamaya karşı isteksizlik vb. Değersizlik hissi uzun sürdüğünde ve bir çıkış yolu bulunamadığında, kendini ifade etmede zorluk, negatif bir ruh hali, uyuşukluk, özbakım ihtiyaçlarını gidermekte zorlanma ve başka olumsuz sonuçlar ortaya çıkabiliyor.
Peki, insan neden zaman zaman kendini değersiz hisseder?
Geçmişte başkaları tarafından sıkça eleştirilen ve aşağılanan kişiler; yetiştirildikleri ailede anne babalarının kendi hayal kırıklıklarını yansıttığı ve sevilmeye değer olmadıklarının hissettirildiği çocukluk geçirenler. Bu durumları yaşayan insanın iç sesi de eleştiri üzerine kuruluyor ve her durumda kendini ve başkalarını eleştirir hale geliyor.
Çocukluk döneminde yaşanan ihmal, istismar ve kötü muamele de, yetişkinlik döneminde değersizlik hissi olarak ortaya çıkabiliyor.
Başkalarının hayatlarıyla kendinizinkini kıyaslamak, başka bir hayatı yaşıyor olmayı dilemek, daha zengin olmayı, daha lüks bir evde yaşamayı istemek ama bunlara ulaşamamak da değersizlik hissinizi artırabiliyor.
Özel hayatınızdaki değişimler; evlenmek, boşanmak, bebek sahibi olmak, işini kaybetmek, iflas etmek ve bunlarla ilgili yaşanan tüm olumsuzluklardan dolayı kendini suçlamanın getirdiği stres de değersizlik hissine neden olabiliyor.
Değersizlik hissiyle nasıl baş edeceksiniz?
Değersizlik hissini zaman zaman herkes yaşayabilir. Bunu unutmadan, bu hisse çok kapılıp orada çok kalmadan başa çıkabilmenin mutlaka bir yolunu bulmaya çalışmalıyız.
Kişisel gelişimle ilgili sürekli bir şeyler okuyor ve izliyorsak, zamanla oradan öğrendiğimiz şeyleri uygulayamıyor olduğumuzu fark edersek eğer, kendimizi değersiz hissedebiliriz. Bu tarz içeriklerden payımıza düşeni aldıktan sonra, kendimizi olduğumuz gibi de kabul edebilmeyi öğrenecek çalışmalar da yapmalıyız; zira iyi hissedeyim derken daha da kötü hissedebiliriz.
Olumsuz durumlar karşısında hemen kaçma isteğine kapılmamalıyız. Olumsuz duygular da olumlular kadar sağlıklıdır. Bize zarar veren olumsuz duygular değil, bizim onlara nasıl tepki verdiğimizdir. Negatif duygulardan kaçınmak, büyüme, olgunlaşma, anlam ve amaç arama gereksinimlerimizin gelişmesini olumsuz etkiler. Yani bazen değersiz hissediyor olmak bizi geliştiren bir etken de olabilir.
Bizi etkileyen duyguların öngörülemez ve geçici olduğunu unutmamalıyız. Zihnimize anlık gelen bir görüntü, yolda yürürken duyduğumuz bir koku, bizi geçmiş yaşantımızdan iyi ya da kötü bir anıya götürebilir. Bilim insanları, herhangi bir duygunun sandığımızdan çok daha kısa, kimyasal duygu sürecinin ise sadece 90 saniye sürdüğünden bahsetmektedir. Bu kadar kısa bir an gelip geçen bir duygunun bizi günlerce etkisi altına alması önlenebilir olmalı, değil midir?
Her zaman aynı şeyleri yapmak, aynı şekilde yaşamak, kalıplarımızın içine sıkışmış olmak da bizi olumsuz etkiler. Başka insanlarla empati kurmak, onların deneyimleri karşısında yargılayıcı değil, şefkatli olmak iyi gelecektir. Farklı şeyler denedikçe, kalıplarımızdan çıkmak ve değersizlik duygusuyla baş etmek de kolaylaşacaktır.
Hayatımızdan kendimiz sorumluyuz. Sorumluluklarımızdan kaçmak için sosyal medyada çok fazla zaman geçirmek, üç sezon diziyi birkaç günde izlemek gibi yollar iyi gelse de, çözemediğimiz tüm sorunlarımızla nihayetinde yüzleşmek zorunda kalırız.
Bunun yerine, ihtiyaç sahibi insanlara ya da başka canlılara yardımcı olmak, sporla, kültürel faaliyetlerle ve hobilerimizle ilgilenmek de kendimizi iyi hissetmemize yardımcı olur.
Kendi potansiyelimizin ve şükredecek çok şeyimizin olduğunun farkına varmak da bu süreçte oldukça önemlidir.
