Halk arasında çıktığı yaşa bağlı olarak akıl dişi de denilen 20 yaş dişleri ya da yirmilik dişler, en son çıkan yetişkin dişleridir. Yaşamımız boyunca iki kez diş çıkarma dönemi (dentisyon) geçiririz. İlki; doğumu takiben ortalama 6. aydan itibaren başlar ve 3 yaşın sonuna doğru sonlanır. Bu yaşlarda ağızda toplam 20 tane süt dişi bulunur. 6 yaşına kadar uzayabilen bu döneme süt dişlenmesi adı verilir. Yaklaşık 6 yaşından itibaren bazı süt dişleri düşer ve yerini sürekli dişlere bırakırlar. Ayrıca arka bölgelerden sürekli büyük azı dişleri sürmeye başlar. Tüm süt dişlerinin düşmesi ile tamamlanan bu döneme karışık dişlenme adı verilir. Yaklaşık 12 veya 13 yaşında ,20 yaş dişleri dışındaki tüm sürekli dişlerin sürmesi tamamlanır ve bu döneme de sürekli dişlenme adı verilir. 20 yaş dişleri ortalama 17 ile 21 yaşları arasında çıkar, her bir yarım çenede bir tane olmak üzere 4 tanedir ve bunlarla birlikte yetişkin diş sayısı 32 olur.
Ancak bu ortalama yaşlar, genetik, çevresel faktörler, bazı hastalıklar gibi nedenlerle değişebilir. Bazen 20 yaş dişleri ömür boyu gömülü kalabilir, rastgele çekilen radyografilerde görülebilir. Bazen de doğuştan olmayabilir. 20 yaş dişleri popülasyon içinde yok olmaya doğru adım adım gitmektedir. Atalarımızın %99’undan fazlasında bu dişler varken, günümüz modern dünyasında insanların %35’inde hiç oluşmamaktadır.
Birçoğumuz ergenlik dönemlerinde biraz ağrılı olsa da bu dişleri çıkarttığımızı hatırlarız. Eğer çene yapımız uygunsa, çıkmaları için yeterince yer varsa diğer dişler gibi çıkarlar ve çiğnemeye , öğütmeye katılırlar. Ancak yeterince yer yoksa ve gömülüyse çoğu zaman başımız belada demektir.
20 Yaş Dişlerinin Belirtileri Nelerdir?
Yer bulamayan ve çıkmaya çalışan 20 yaş dişleri ağrı, dişetlerinde hassasiyet, apse, kulağa ve çeneye vuran ağrı, lenf bezlerinde şişlik, ağızda kötü koku, çiğneme esnasında ağrı gibi belirtiler verir. Bazen gömülü kalan dişin etrafında kist oluşur .Komşu dişte çürük oluşturabilir, yanak ısırılabilir. Çıkmaya çalışırken üzeri dişetiyle kaplı kalabilir. (Bu durumda dişetini koterle ya da bistüriyle kaldırmak dişin çıkmasını sağlayacaktır.)
Bu nedenlerden dolayı 20 yaş dişinin çekilmesi gerekir. Çekilen röntgen ve ağız içi muayene sonrasında dişin normal çekim mi yoksa cerrahi operasyonla mı çekileceğine karar verilir. Ağız içinde görülen ancak çürük ya da sıkışıklık yüzünden çekilmesi gereken dişler diğer dişler gibi çekilir. Ancak gömülü ya da yarı gömülü dişler için cerrahi çekim gerekir. Anestezi sonrası çekim yapılır ve dikiş atılır. Dişin ne kadar gömülü olduğu, kemik içindeki pozisyonu, köklerin sayısı ve şekli gibi etkenler operasyonun zorluk derecesinin belirler. Genelde cerrahi çekimler tek bir diş için yapılır, diğer 20 yaş dişi bir hafta veya sonrasına bırakılır. Çekimden sonra tampon yarım saat kadar ağızda tutulmalı, tükürme işlemi mümkün olduğu kadar az yapılmalı ve en az 2 saat anestezi etkisi geçene kadar yemek yenmemelidir. Sonra ki süreçte olabildiğince yumuşak gıdalar tüketilmeli ve diğer taraftaki dişler kullanılmalıdır. Yaklaşık bir hafta sonra dikişler alınır, bu süreçte antibiyotikler, ağrı kesiciler vb. kullanılır.
En azından senede bir kez diş hekimine gidip muayene olmak, panoramik röntgen çektirip tüm diş ve çevre dokularını görmek ,gün içinde 2 dakika 2 kez dişlerimizi fırçalamak, gerekiyorsa bir kez diş ipi kullanmak bizi ilerde oluşabilecek pek çok problemden korur ve erken önlem almamızı sağlar.
Sağlıklı olmak elimizde…
