Aston Villa, Avrupa Kupası’nda çeyrek finaldeyken, şimdiye kadarki en iyi takım kendilerini otel çantalarının aranan parçalarını elden ele gezdirirken buldu.
Tony Morley, Günümüzün Şampiyonlar Ligi fantezilerinin parıltısı ve ihtişamından çok uzakta olan Avrupa macerasını hatırlarken kahkahalara boğuluyor. Mart 1982’de Dinamo Kiev’de oynanan son sekiz maça geri dönersek, Villa’nın en golcü oyuncusu o kadar berbat bir oteldi ki, tuvalette koltuk sıkıntısı vardı.
Villa’nın ekibi odadan odaya bir avuç dolusu ya da dairesel oturma eylemi yaparak, genellikle futbol topu pas verirken gösterdikleri özen ve dikkatle bunları paylaşıyordu. Ve sakın Marley’i lanet tavuk çorbasına ya da yakın arkadaşı Gordon “Sid” Cawans’ın açmaya cüret ettiği ekmek rulosuna başlamayın.
“Bu bir fikir ayrılığıydı”. Morley sahte bir öfkeyle sırıtıyor. Bir sıra tavuğun üzerine sıcak su dökülüyordu. Tabağımdan uçup gideceğini düşündüm. Dünyanın her yerinde bunu yiyordum. Sadece bir rulo alacağım. Gerçek hikâye: Daha sonra ruloyu açtı ve ortasında bir hamamböceği vardı; diye bağırdım, kaçmadan önce çabuk yiyin”.
Nihayetinde Villa’nın 1981-1982 Avrupa turu, kaptan Dennis Mortimer’ın Aston Villa’nın kıta gezilerinden imrendiği tek hatırayı ele geçirmesiyle sonuçlanacaktı. Bu da iyiydi; bunlar kesinlikle şehir gezileri değildi. Mortimer, “O günlerde Demir Perde’nin arkasına giden biri varsa, hemen dışarı çıkmak isterdi” diyor. Berlin ve Kiev’e gittiğimizde tek renk vardı; monokrom. Mülayim ve gördüğümüz tek şey bu. Gözümüze o kadar berbat geliyordu ki, bir an önce oradan çıkmak istiyorduk.
Ancak Villa taraftarları ne yazık ki her şeyi siyah beyaz görmeye alışıktı: Ron Sounders’ın 1970’lerde ve 80’lerin başındaki devrimine kadar, Midland’lıların (İngiltere’de Aston Villa’nın lakabıdır) eski ihtişamları güzel çok renkli olmaktan çok sepya tonlarındaydı. Şimdi bile Villa’nın en son FA Kupası zaferi Geçmişi 1957’ye kadar uzanır; Saunders’a kadar, savaş öncesi altı lig şampiyonluğundan bu yana ülkeyi yönetmeyi başaramamışlardı – ve burada Birinci Dünya Savaşı’ndan bahsediyoruz. Ancak 5 Haziran’da Birken head’den işsiz bir adamın gelmesiyle her şey değişti. Yıl 1974. İngiltere’de Tuvalet koltukları ve hamamböcekleri çok modaydı.
Villa Park’ta hâlâ Ron Sounders’ın heykeli yok, bu ancak kırk yıllık, ikonik Villa patronu kadar sert bir granit kıtlığına bağlı olabilir. Aralık 2019’da 87 yaşında vefat eden kulübün şimdiye kadarki en büyük menajerin şimdiye kadar neden düzgün bir şekilde ölümsüzleştirilmediğine dair başka makul bir açıklama olabilir.
Sounders, 1974-75’teki ilk sezonunda, daha üç yıl kadar önce, üçüncü lig takımı olan Villa’ya liderlik ederek İkinci Lig’e yükselmenin ve Wembley’de (İngiltere’nin Ulusal Stadyumu) Lig Kupası zaferinin gidişatını belirledi. Birçok kulüpte bu gösteride üst üste üçüncü kez yer aldı… Ama ilk kez başarıyı tattı. 1976-77’nin üçüncü sezonunda Sounders, bir Lig Kupası daha ekledi ve Villa’yı üst yarıda kurmaya koyuldu; görev süresi boyunca bu pozisyonu işgal edeceklerdi.
Özenle oluşturduğu kadronun 1980-81 Birinci Lig şampiyonluğunu kazanmasıyla kulüp folklorundaki yeri tamamlanmış oldu. “Bize karşı bahse girmek ister misin?” futbol kitabesine sonsuza kadar kazınan yedi kelime, şampiyonluk rakipleri İpswich’i eklere karşı geride bırakan zavallılara olan sarsılmaz inancını özetliyor.
Şu ana kadar harika. 9 Şubat 1982’ye kadar Sounders, yönetim kuruluyla transferler ve kendi sözleşmesiyle ilgili yaşanan anlaşmazlığın ardından Villa’dan fırladı. Birmingham’ın Spagetti Kavşağı’ndan bu yana en büyük değişimi, bir haftadan biraz daha uzun bir süre sonra Villa’nın ikinci şehirdeki şiddetli düşmanlarına doğru 5,4 mil kadar ilerlediği sırada devam etti.
Merkez savunma oyuncusu Allan Evans, “Neredeyse sandalyemden düşecektim” diyor. Yönetim kuruluyla sorunu vardı ama Ron çok güçlüydü ve siz onun devam etmesini bekliyordunuz. Sezonun o aşamasında ayrılmak dramatik bir şey gerektirmiş olmalı. Herkes için büyük bir şoktu. Karanlıktaydım ve şöyle düşündüm: “Şimdi ne olacak?
O zamana kadar Villa’nın lig formu tökezlemişti. 81’de, yedisi de dahil olmak üzere sadece 14 oyuncuyla zafer kazandıktan sonra, bir sonraki sezonun şampiyonluk savunmasında sakatlıklar nihayet onları yakaladı – Sounders ayrıldığında sıralamada 15. sıradaydılar. Yine de Avrupa Kupası’nın ele alınması gereken küçük bir meselesi vardı. Sounders prensip sahibi bir insandı ama potansiyel olarak feda ettiği ekstra itibarı da hesaba katmış olmalı.
Onun şaşkınlığı Villalılar için hem bir lütuf hem de bir lanetti; bir lanetti çünkü Liverpoollu bir liman işçisinin uzlaşmaz oğlu, başladığı işi bitiremeyecekti artık; Bu bir lütuftu çünkü onun otoriter uzlaşmazlığı, arkasında kendilerine ve birbirlerine sarsılmaz bir inancı olan son derece yetenekli bir grup bırakmıştı.
Yöneticinin ayrılışından gelen hislere rağmen, başkan Ron Bendall, Sounders’ın soyunma odasında mirasını sürdürdüğünü kabul etti – bu, Tony Barton’un kendi halefi olarak büyük bir ustalıkla atanmasıyla sonuçlanan bir farktı. Alçakgönüllü asistanlıktan takım patronluğuna geçiş, egodan tamamen yoksun olan Barton için yeterince basitti, basit yaklaşımının gelişmesine izin verdi.
Mortimer, “Tony doğrudan gelip bize herhangi bir kesin uyarı vermedi.” diye açıklıyor. “Zaten hepimiz onu tanıyoruz. Sadece bize rehberlik etmesi gerekiyordu. Yeni bir menajerin gelip görevi devralmasına ihtiyacımız yoktu; biz kendimizden sorumluyduk. Kaderimiz bizim ellerimizdeydi. En büyük saygıyı Tony’ye ödeyebiliriz. Onun işleri basit tutması, bize güvenmesi ve biz de bunun karşılığını verdik.”
1975’in sonlarında takım arkadaşı Sounders ‘la yeniden bir araya geldiğinden beri Villa’da olan Barton, Roberto Di Matteo’nun Chelsea’deki geçici aklından çok daha fazlasıydı. İki yıl dört ay boyunca patron olarak görev yapan ve Avrupa Kupası zaferinin yanı sıra yumuşak konuşan menajer görevi, Barselona’ya karşı kazanılan meşhur Avrupa Süper Kupası galibiyetini de içeriyordu.
Barton, şampiyonlardan oluşan iyi hazırlanmış bir soyunma odasına kendini kaptırmak yerine, özverili ve savunmada cimrilik de dâhil olmak üzere Sounders’ın ayırt edici özelliklerinin çoğunun kalmasını sağlayacak kadar anlayışlı davrandı. Villa’nın şampiyonluk başarısı 42 maçta sadece 40 gol yemesine dayanıyordu ve Avrupa Kupası başarıları da benzer bir kötülüğün ardından geldi. ’82’de zafere giden dokuz maçlık yürüyüşte. Villa oynadığı son 7 maçta gol yemedi. Hiçbir takım Villa’nın iki kaldırıcı Ol’ Big kulağından daha azını kabul etmedi.
İki ayaklı toplam galibiyet serisi, İzlanda tarafı Valur’un 7-0’lık yenilgisiyle başladı ve Villa, Doğu Almanya takımı Dinamo Berlin’e karşı 2-2’lik kaygılı beraberliğin ardından deplasman gollerine ilerledi. Sounders’ın ayrılmasının ardından çeyrek finalde Dinamo Kiev’i 2-0, yarı finalde ise Anderlecht’i tek golle mağlup ettiler. Brüksel’deki ikinci maç, çok sayıda tutuklama ve kalabalık sorunuyla gölgelendi ve bu durum, yaptırımların Villa’nın Avrupa Kupası finalinden atılmasını da kapsayabileceği yönünde gerçek korkulara yol açtı.
Colin Abbott, 1981-82 macerasının sürükleyici bir hayran anlatımı olan Barton’un askerleri Avrupa’yı fethediyor ama Aston Villa’da, gazetelerin hepsi Villa’nın muhtemelen turnuvadan atıldığıyla dolu” diye yazıyordu. “Zamanla cezanın ödendiğini anlıyoruz. dışarı: bir dahaki sefere Avrupa’ya geldiğimizde para cezası ve kapalı kapılar ardında fikstür cezası vermişlerdi. Rahatlama çok büyüktü çünkü turnuvadan men edilmediler. Eğer final ulaşırsak, daha baştan başlamayı kafama koymuştum. Ve dediğimi de yapacağım dedi. Abbott, 26 Mayıs 1982’de De Kuip’te (Feyenoord takımının stadı) kendi takımlarının Bayern Münih’i yenmesiyle tarihin yazılmasına tanık olan 12.000 kadar Villa fanatiğiyle birlikte Rotterdam’a gitti. Çaylak kaleci Nigel Spink’in sadece dokuz dakikada sürpriz bir başlangıç yapmasına ve Peter Withe’nin 67. dakikada golüyle maçı ve kupayı kazanıyordu. Alman devlerine karşı maçı kurtaran bir gösteri yapmak için kenardan çağrılan Spink, iki buçuk yıl önceki geçmiş bir üst düzey gezinin unutulmasından çıkıp ömür boyu sürecek bir üne kavuştu. “Annemi izliyorsan, bu hayatımın en güzel günü,” bir dizi hayati duraklama yaptıktan sonra televizyon kamerasına kendinden geçmiş bir şekilde sırıttı; en sevdiği ikinci yarıda Bernd Durnberger’i reddetmek için yapılan bir dalıştı. Orta sahanın oyun kurucusu Cowans, “Spinksy’nin mutlak bir körlüğü vardı” diye kıkırdadı. “Çok iyi oynadı ve bizi oyunda tuttu” diye aynı fikirde olan Morley; Spinks gibi takım oyuncularının antrenmanlarda o kadar iyi prova edildiğini ve vekâlet vermenin “eldiven takmak gibi” olduğu konusunda ısrar ediyor. En unutulmaz an Withe’nin ikinci yarıdaki perçinlemesiydi. Brian Moore’un ITV haberindeki yorumunu alıntılayan bir pankart, Villa Park’taki Kuzey Standında hala gururla yer alıyor: “Shaw… Williams soldan aşağıya atmaya hazırlandı… Tony Marley için iyi bir top oynandı… Ah, öyle olmalı. Ve öyle de! Peter Withe! Mortimer sırıtıyor: “İnsanlar her zaman bunun sıçradığını ve Withey’nin kaval kemiğine çarptığını söylerler.” “Tanrım, keşke golü atsaydım.”
Withe, kesinlikle, kesinlikle, hiçbir şüphe gölgesi olmaksızın incik kemiğinden çıkmadığını defalarca yineliyor. “Bir divota çarptı ve dik açıyla fırladı” diye itiraz ediyor. “Ama ne kadar çok izlerseniz, bunun benim incik kemiğimden olmadığını o kadar çok görürsünüz. İyi bir kontrat yaptım. Jimmy Greaves oradan direğe nasıl vurmayı başardığımı sordu – ona bir-iki oynamaya çalıştığımı söyledim… Ama ağ onun geri gelmesini engelledi!” Ancak Morley ikna olmamıştı ve ısrarla şöyle devam etti: “Bu, attığı en şanslı gol ve Villa tarihindeki en önemli gol. Eğer bunu kastetmiş olsaydı, sağ ayağı çıtayı aşardı! Sadece bacağını dışarı çıkardı ve gol attı.” içeri girdi, “gülümsüyor ve göz kırparak ekliyor: “Gerçi çok iyi bir ortaydı…” Morley için, geçmiş oyun kutlamalarına katılımı uzun süren bir uyuşturucu testi nedeniyle ertelenen Withe ve Ken McNaught’a göre, açıkça idrarını yapmak daha kolay oldu. Neyse ki ikili, idrar numunelerini hızlandırmak için kendi partisini kurdu. Bir stant altında şampiyonluk kervanına doğru yürüyen Withe ve McNaught, yetkililer bırakın idrar yapmayı, çiçekleri sergileyecek kadar büyük bir kap ürettiklerinde Bayern’deki rakipleri sol bek Klaus Augenthaler ve sol kanat Wolfgang Dremmler’in karşısına dikildiler. Withe, Villa’nın soyunma odasına gönderilecek olan bir kasa birayı tutan bir stadyum çalışanı gördü. Maçın galibi, kulüp armasının üzerindeki aslanı işaret ederek onu armayı teslim etmeye ikna etti. Bayern oyuncuları onunla içki içme teklifini reddetti. Withe, “Kendimi batırdım ve boş soyunma odasına geri döndüm. “Bana bir şişe şampanya veren kitman Jim Paul’dan başka kimse kalmamıştı. Banyoda hâlâ su vardı, ben de içeri girdim. Şöyle düşündüğümü hatırlıyorum:
“Dünyanın en büyük yarışmalarından birini kazandık ve ben” Burada oturup tek başıma içiyorum. “Daha ne olduğunu anlamadan Jim geri gelip 10 dakika içinde hazır olmazsak koçun bizsiz gideceğini söyledi!” Villa’nın altmış ve yetmiş yaşındakileri nasıl kutladıklarını hatırlarken, şakaları, felaketleri ve çok geçmeden izin verilen şakacı anları anlatırken okul çocukları gibi kıs kıs gülüyorlar. Kendi sınıflarının seçkin beyefendilerinin muhtemelen daha iyisini bilmesi gerekir, ancak onların sıradan çekiciliği, kesinlikle bilmedikleri gerçeğinden kaynaklanmaktadır. Onlarca yıldır prova edilen, muhtemelen biraz yanlış hatırlanan ve hatta süslenen hikâyelerin çoğu kupanın kendisini içeriyor.
Takım otobüsünde bir an onu kaybettim ve Withe’nin onu güvende tutmak için tuvalete koyduğunu keşfettim; örneğin Mortimer, Amsterdam’daki parti sonrası partisinde onu sekiz şişe şampanyayla doldurmaya çalışırken, içkinin içilemeyecek kadar ağır olduğunu fark etti; Cowans, barda hayranlarıyla içki içerken ödülün Midlands barından çalınmasının ardından polisi arayarak ödülü geri aldı. Morley, eve dönen uçakları East Midlands (Birmingham’da yer alıyor) Havaalanı asfaltına indikten sonra Cowans’ın elleri ve dizleri üzerinde süründüğünü görünce sevincini gizleyemiyor. “Korkunç biri değil mi?” Cowans gözlerini deviriyor. “Madalyamı bulmaya çalışırken uçaktaydım. Kaybettiğimi sanıyordum ve o (Morley) orada yüzünde kocaman bir sırıtışla oturuyordu.” “Dikkatli, dikkatli” diyor Morley, yıllar geçmesine rağmen hâlâ gülerek. “Onu kaybetti, cebinden düştü.” “Bir dakika, cebimden mi düştü?” diyor Cowans. “Elini cebine koydu. Cebime koymuştum. Ama o onu çalmıştı ve ben paramparça olmuştum.
Villa oyuncularının hâlâ kulüp hatıralarına bu kadar değer vermesi şaşırtıcı değil. Rotterdam şovunda oynayan 12 oyuncuya yalnızca 34 kez forma hakkı verildi: Withe (11), Cowans (10), Morley (6), Rimmer ve Spink (her ikisi de 45 dakikalık kamera hücresi kazanan tek şapkalı harika kaleciler) çoğunluğu İngiltere’deyken, Evans (dört) ve Des Bremner (bir) İskoçya’ya gitti. Ancak Kaptan Mortimer, altın çocuk Gary Shaw ve Kenny Swain, sınırın kuzeyindeki Gary Williams ve Mc Naught gibi Kıdemli Üç Aslan ödüllerinde tamamen göz ardı edildi.
Ancak bu onların İngiltere için üzerlerine düşeni yapmalarını engellemedi. Ülkenin Avrupa Kupası boğucu mücadelesini altıncı sezona taşımak, Liverpool’un 1977, 1978 ve 1981’deki üçlü galibiyetinden ve Nottingham Forest’ın bu aradaki arka arkaya ikilisinden sonra Villa için büyük bir motivasyon kaynağı oldu. Morley, Ormskirk’teki yerel barında kupayı sergilediğinde Merseyside’daki (Liverpool’a denir) hayranlar özellikle etkilenmedi. “Tipik bir Liverpool taraftarı – “Bunu zaten üç kez gördük, gittiler” diye anımsıyor. “Kapa çeneni, olur mu çocuklar?” O zamanlar Villa’nın kadrosu Brookside’ın kadrosundan çok İskoç kadrosuna benziyordu. Sounders’ın birlikleri arasında 1982 finaline başlayan bir beşli vardı: Morley, Mortimer, Withe, Rimmer ve Swain. Morley’in bağlılığı Liverpool’un mavi yarısında yer alıyor, ancak gururlu Toffee (Everton’a denir) Villa’nın 80’lerin ortasındaki hâkimiyeti için çocukluk takımına meydan okuması gerektiğini düşünüyor. Bunun yerine Everton 1986-1987’de Birinci Lig şampiyonluğunu kazanırken Villa sonuncu oldu. O zamana kadar Howard Kendall’ın suçlamaları, 1985’te lig şampiyonluğunu ve Avrupa Kupa Galipleri Kupası’nı ve ayrıca 1984 FA Kupası’nı ele geçirmişti.
Morley, “Everton gitti ve her şeyi kazandı” diyor. “Ama erkek erkeğe çok daha iyi olduğumuzu düşünüyorum. Gary Neville, Ryan Giggs ve David Beckham, Steve Bruce ve Bryan Robson gibi harika ve muazzam oyuncularla süper kulüp olma şansımız vardı ama ne yazık ki bu şans kaybedildi. Efsane bir takım olabilirdik ama olmadı.
“Bencil bir futbolcu olduğum için içim parçalandı, kabinemde birkaç kupa daha olmasını istedim; bir FA Kupası ya da başka bir lig şampiyonluğu. Bunu artık hiçbir zaman bilemeyiz. Bir platformumuz ve bir temelimiz vardı… Ama bir tane vardı. Adam bunu becerdi.” Hangi adamı kastetmiş olabilir? Cowans “Doug Ellis onu yok etti” diye doğruluyor.
Eski kulüp sekreteri Steve Stride daha sonra Birmingham Mail’e şöyle anlatacaktı: “Ölümcül Doug”, en parlak yıllarında Villa başkanlığına 3 yıl ara vermişti, pençesine düşmüştü. Tarihe hak ettiği ilgiyi gösterdi ve ondan uzaklaşmaya çalıştı.” Villa, en iyi saatinden sadece beş yıl sonra, aşağılayıcı bir şekilde zirveden düştüğünde, geriye sadece bir avuç Avrupa Kupası şampiyonu kalmıştı. Bunun yerine Ellis, (Aston Villa Başkanı) 1994 yılında Villa Park’ta kendi adını bir standa koydu.
Kulübün mutlu günlerinden kırk yıl sonra, giderek küflenen kupa dolabına 90’ların ortasındaki iki Lig Kupası eklendi. Yıldönümü yaklaşırken, tesadüf eseri Villa, yakın geleceğini 80’lerin başında doğmuş, Avrupa Kupasını kazanan bir Scouser’a emanet ediyor.
Steven Gerrard görevi devraldığında insanlar onun bunu Liverpool’a gitmek için bir basamak olarak kullandığını söylüyordu” diyor Withe ve ekliyor: “Ben olaya o şekilde bakmıyorum. Ona Premier Lig’de menajerlik yapma fırsatı verildi ve bu herhangi bir takım için geçerli değil. Aston Villa büyük bir kulüp, Avrupa Şampiyonu zirveye oynaması gerekiyor.”
“Steven’ı tanıdığım için bir şeyler kazanmak için bekleyecek. Geçmişte burada neler olduğunu biliyor ve bu yıl tüm kutlamalarda bu ona her zamankinden daha fazla hatırlatılacak. Oyunculuk kariyerinde Liverpool ve Glasgow Rangers menajeri olarak kazanmaya alıştı. Bu onun doğasında var, eğer kupa kazanmayı hayal etmiyorsanız Aston Villa’yı yönetmemelisiniz.
Aston Villa, Mayıs 1982’de Avrupa Kupası’nı kaldırdığında House of Fun 1. sıradaydı. Gerrard ne kadar başarılı olursa olsun, orijinaline yakın bir kapak versiyonunun olabileceğini düşünmek çılgınlık olur.
