YAS NEDİR?
Yas; ölüm, kayıp veya bir felaket nedeniyle duyulan acı ve bu doğrultudaki tepkilerdir.
Bireysel bir yolculuk yas süreci , özellikle sevilen ve değer verilen bir kişinin ölümü sonucu ortaya çıkar.
Gösterilen tepkiler normal ve doğaldır. Yas sürecinde gösterilen tepkiler bireyseldir ve kişiden kişiye farklılık gösterir.
YAS SÜRECİ EVRELERİ
Yas evreleri beş aşamadan oluşur,
İnkâr, öfke, pazarlık, depresyon ve kabullenme.
- İnkar, kişi ölümü, kaybı inkar eder. Yok sayar, hiçbir şey olmamış gibi hayatına devam eder.
- Öfke, kaybedilen kişinin geri gelmesi istenir, yokluğundan dolayı öfke duyar, saldırganlaşır. “Neden benim başıma geldi” soruları sıkça sorulur.
- Pazarlık, durumu kabul edilebilir seviyeye indirmek veya bu durumdan çıkmak için girilen durumdur.
- Depresyon, bu aşamada artık kişinin kaybının farkına varılmıştır. Bundan sonrasında mutsuzluk hakim olur, hayattan soyutlanma zevk almamaya başlanır.
- Kabullenme, en son aşamadır. Durumun hazmedilmesi ve normal hayatına dönmesi gerçekleşir.
Yas süreci ne kadar sürer?
Normal yas süreci genelde altı ile yirmi dört ay kadar sürer ve zaman içinde kabullenir. Yas sürecinin ileri dönemlerinde bu yaşantıların sürmesi patolojik yasın belirtisi olabilir.
Altı aydan yirmi dört ay kadar ise yeni ilişkiler kurmaya başlayabiliyorsa sorun yoktur. Fakat bunun süresi hakkında kesin konuşmak doğru değildir. Kişi eğer uzun süredir hayatından hiçbir keyif almıyor, ölen kişi ölmemiş gibi davranıyor, sürekli depresif bir hal içinde kalıyor, iletişim kuramıyor, geçimini işe devamsızlığı yüzünden sağlayamıyor ise kesinlikle bir psikiyatri uzmanından yardım alınması gerekir.
YAS TUTAN BİRİNE NASIL YARDIMCI OLABİLİRİZ?
- Yanında olmak,
- Dinlemek, acısını anlamaya çalışmak,
- Ağlamasına, yasını tutmasına izin vermek,
- Sosyal yaşantısına kolay adapte olmasını sağlamak (örneğin işe başlamak, kendi rutin işlerini yapmak gibi).
- “Kaybettik” demek yerine “öldü” kelimesinin kullanılması bu şekilde yaşanan kayba kolay alışmasını sağlar.
- Alkol veya uyuşturucu madde kullanımı, kayıpla ilgili yerlerden kaçınma gibi baş etme yöntemlerini ele almak ve kişiyle bunları konuşmak.
- Siz de bu durumdan etkilenmiş, üzülmüş ve korkmuş olabilirsiniz ama cenazede yanında olun, konuşmak isterse diye beklemeyin arayın.
YAS SÜRECİ SAĞLIKLI BİR ŞEKİLDE NASIL ATLATILABİLİR?
Bu durumun geçmesi, aylar, yıllar sürebilir. Acınızı görmezden gelmek,duygularınızı bastırmak çözüm değildir. Uzun vadede daha ciddi sorunlar yaşamanıza neden olabilir.
“Güçlü olmalıyım” demek acınızı hafifletmez aksine bu sürecin uzamasına neden olur. Hayatınıza kaldığınız yerden yavaş yavaş başlamanız gerekir. Bu, kaybettiğiniz kişiyi unuttuğunuz anlamına gelmiyor. Onu her zaman hatırlayacak ve seveceksiniz ama kendiniz için aileniz için bunu yapmalısınız.
Acınızı hafifletmek için ilaç veya alkol kullanmayın. Bu durum acınızı hafifletmez, size zarar verir.
Sevdiklerinizle yaşadığınız durumu anlatın, konuşun duygularınızı, konuşmak de sizi rahatlatacaktır. Size yardım etmeye çalışan kişileri etrafınızda tutmaya çalışın.
Eğer bu durumu sağlıklı bir şekilde atlatamayacağınızı düşüyorsanız profesyonel bir destek almanızı öneririm.
“Yaptığınız ve yapamadığınız şeyler için kendinizi affedin.”
