Kediler sessizdir. Ne hissettiklerini çoğu zaman anlamak zor olabilir. Onların sessizliğinde gizlenen hastalıklar ise çoğu zaman sahipleri tarafından geç fark edilir. Alt üriner sistem hastalıkları, özellikle erkek kedilerde hayati risk oluşturabilecek kadar ciddi sonuçlara yol açabilen ancak ilk başta oldukça belirsiz semptomlarla kendini gösterebilen rahatsızlıkların başında gelir. Veteriner hekim olarak her yıl defalarca karşılaştığım bu hastalık grubu, çoğu zaman küçük ipuçlarıyla kendini belli eder ve erken fark edilmediğinde, ne yazık ki yaşamı tehdit edici durumlara dönüşebilir.
FLUTD Nedir?
Feline Lower Urinary Tract Disease (FLUTD), kedilerde mesane ve üretra gibi alt üriner sistem yapılarını etkileyen çeşitli rahatsızlıkların genel adıdır. Aslında FLUTD bir teşhis değil; bir semptomlar bütünüdür. Bu grup içerisinde en sık karşılaştıklarımız:
- Feline idiopatik sistit (FIC)
- Ürolitiyazis (mesane taşları)
- Üretral tıkanıklık
- Bakteriyel idrar yolu enfeksiyonları
- Anatomik anormallikler veya tümörler
Bunlar arasında özellikle feline idiopatik sistit, FLUTD olgularının neredeyse %60’ını oluşturur. Ancak nedeni tam olarak bilinmeyen bu formun bile arkasında çoğunlukla stres yer alır. Bu yüzden FLUTD, sadece fiziksel değil, aynı zamanda duygusal nedenlerle de ortaya çıkabilen karmaşık bir hastalık grubudur.
Hangi Kediler Daha Fazla Risk Altında?
- Erkek kediler: Özellikle kısırlaştırılmış erkek kedilerde üretra çapı daha dar ve uzun olduğu için tıkanıklık riski daha yüksektir.
- Kısırlaştırılmış kediler: Hormonal dengelerin değişmesiyle birlikte metabolizma yavaşlar, kilo artışı görülür ve hareket azalır.
- Kuru mama ile beslenenler: Su alımı yetersiz olan kedilerde idrar konsantre olur ve bu, kristal oluşumunu kolaylaştırır.
- Evde stres yaşayanlar: Evdeki diğer hayvanlarla uyumsuzluk, kum kabının yeterli olmaması, taşınma, sahibin uzun süre yokluğu gibi durumlar mesane sağlığını doğrudan etkileyebilir.
- Aşırı kilolu kediler: Obezite, mesane kaslarının yeterince çalışmamasına neden olabilir ve bu da mesanede idrar birikimine zemin hazırlar.
FLUTD Belirtileri Neler?
Bir kedi sahibi olarak, FLUTD’yi erken fark edebilmek için aşağıdaki belirtilere dikkat etmeniz gerekir:
- Kum kabına sık gitme
- Uzun süre tuvalette kalma
- Az ve damla damla idrar yapma
- Kanlı idrar
- İdrar yaparken ağrıyla miyavlama
- Kum kabı dışına idrar yapma (özellikle düz zeminlere, halılara)
- İştahsızlık, huzursuzluk, saklanma eğilimi
- Erkek kedilerde penisini sık sık yalama
Bu belirtiler, her zaman aynı şiddette olmayabilir. Ancak özellikle üretral tıkanıklık geliştiğinde, yani idrar çıkışı tamamen durduğunda, saatler içerisinde ciddi toksisiteye, böbrek yetmezliğine ve ölüme yol açabilir. Bu durum veteriner hekimlikte acil müdahale gerektiren durumlardan biridir.
Tanı Süreci
FLUTD’li bir kedide tanı süreci, genellikle ayrıntılı bir öykü alımı ve fizik muayene ile başlar. Ardından:
- İdrar tahlili
- İdrar kültürü (enfeksiyon şüphesi varsa)
- Radyografi ve/veya ultrasonografi (taş, kalınlaşma, tıkanıklık tespiti için)
- Kan testleri (böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi için)
Tanının doğru konması, hastalığın tekrar etmesini önlemek ve doğru tedavi yöntemini seçmek için hayati öneme sahiptir.
Tedavi Yaklaşımları
FLUTD’nin tedavisi, altta yatan nedene göre farklılık gösterir:
- İdiopatik sistit: Stres yönetimi, çevresel zenginleştirme, diyet değişikliği, bazen ağrı kesiciler
- Taşlar: Diyetle çözülebilecek taşlar varsa özel mama, bazı durumlarda cerrahi
- İdrar yolu enfeksiyonu: Antibiyotik tedavisi
- Tıkanıklık: Acil sondaj, mesane yıkaması, sıvı tedavisi, hastane yatışı
Erkek kedilerde tekrarlayan tıkanıklıklarda son çare olarak perineal üretraostomi (üretranın yeniden yönlendirilmesi) adlı cerrahi uygulanabilir.
Koruyucu Önlemler
FLUTD, özellikle idiopatik sistit ve taş oluşumu gibi nedenlerle sık tekrarlayan bir hastalık olabilir. Bu nedenle tedavi kadar koruyucu hekimlik de büyük önem taşır:
- Su tüketimini teşvik edin: Evde birden fazla su kabı bulundurmak, çeşme tipi suluklar kullanmak, yaş mama tercih etmek
- Kum kabı yönetimi: Her kedi için en az bir kum kabı + bir ekstra kuralı
- Stresi azaltın: Günlük rutine sadık kalmak, kediye özel alanlar oluşturmak
- Diyet yönetimi: Veteriner hekim önerisiyle özel idrar yolları sağlığını destekleyen mamalar
- Fazla kiloları önleyin: Günlük oyun ve egzersiz, porsiyon kontrolü
- Düzenli kontroller: Özellikle geçmişte FLUTD geçirmiş kedilerin 6 ayda bir kontrolü
Sonuç
FLUTD, kedilerde sık görülen ama zamanında müdahale edildiğinde başarılı bir şekilde yönetilebilecek bir hastalıktır. Bu sürecin kilit noktası, kedi sahiplerinin davranışsal ipuçlarına
duyarlı olması ve en küçük şüphede veteriner hekimden destek almasıdır. Kediler konuşmaz ama bedenleriyle çok şey anlatırlar. Onların sessiz çığlıklarını duymak, biz veteriner hekimlerin ve bilinçli hayvan sahiplerinin sorumluluğudur.
Kimi zaman bir kum kabına sık gitmek, bir miyavlama ya da göz teması kurmamak… Bunlar tesadüf değildir. Sevgiyle büyüttüğünüz dostlarınızın sağlığı, sizin farkındalığınızla başlar.
