1974 yılının güneşli bir Nisan öğleden sonrası, Manchester United taraftarları her zamanki tedirginlik hissinden daha fazlasıyla Old Trafford’a doğru yürüyorlardı. Doğru, kulüpleri İngiltere’deki en popüler kulüp olmaya devam etti, ancak inançlılar arasında umutsuz ve neredeyse inanılmaz bir gerçek ortaya çıkıyordu. Matt Busby’nin kahramanlarının Avrupa’yı fethettiği Wembley’deki o sakin, güzel geceden sadece altı yıl sonra, United küme düşmek üzereydi.
Geçen hafta Everton’a yenilmek, takımı Division One’da (Bugünkü Premier Lig’de) 21. sırada mahsur bırakmıştı. O sezon küme düşme kuralları değiştirilmiş, tuzak kapısına yakalanan kulüplerin sayısı ikiden üçe çıkmıştı, bu yüzden onların iki sıra tırmanmaları ve bunu yapmak için sadece iki maç yapmaları gerekiyordu.
Önceki sezon United, 18’inci bitirdiğinde İkinci Lig’den yeni çıkmıştı. Bu sefer durum onlar için daha da kasvetli görünüyordu: Sadece kalan maçlarını kazanmakla kalmadılar, aynı zamanda mücadele eden diğer kulüpler (Southampton, Birmingham ve West Ham United) ile ilgili sonuçlar da kendi yollarına gitmek zorundaydı.
Sanki bu yeterli değilmiş gibi, United taraftarlarının o hafta sonu başka bir acil endişesi daha vardı: Ziyaretçileri, tarihlerinde böyle bir krizle karşılaşmayı seçecekleri dünyadaki son takım olan Manchester City’ydi. City takımı 1960’ların sonundaki en iyi performansının epey gerisindeydi, ancak West Ham United’daki 2-0’lık galibiyetin ardından rahat bir şekilde orta sıralarda oturuyorlardı ve hiç bir taraftar United’ı devirmekten daha mutlu olamazdı. Bir ironi daha eklemek gerekirse, Denis Law City’de oynayacaktı. Artık 34 yaşında olan Law, 1973 yazında ücretsiz transferle Maine Road’a taşındı ve şehirde bir Hint yazının tadını çıkarıyordu. Bu her United taraftarının en kötü kâbusu olmuştu.
Gerilim dayanılmazdı. Sezonun en yüksek ikinci sayısı olan 56.996 kişilik bir kalabalık (Leeds United maçına 60.000’den fazla kişi katıldı) Old Trafford’a sıkıştı ve ayrımcılık, 2.000 konuk City taraftarının katılımıyla zaten sorun yaşandığı anlamına geliyordu. Takımlar soyunma odasını terk etmeden önce bile polis iki sahaya müdahale etmek zorunda kalmıştı. Oyuncular sahaya çıkarken yüzlerce taraftar yerden fırladı, birçoğu maç başlamadan önce United kaptanı Willie Morgan’ın ayaklarının dibinde diz çöküp sahte dua gösterisi yaptı.
United iyi başladı ancak Lou Macari’nin kendi önde oynamasıyla bir avuç şansı boşa harcadılar. Bu arada City, Franny Lee’nin başarılı olduğunu kanıtlayarak devre arasında rakiplerini mağlup etmekten oldukça memnun görünüyordu.
İkinci yarı ilerledikçe oyun beraberliğe doğru kilitlendi. Ardından, maçın bitimine sekiz dakika kala Lee sağ kanattan atladı ve topu United’ın ceza sahasına gönderdi. Sırtı kaleye dönük olan Denis Law, United’ın kalesinde Alex Stepney’e çok az tehdit oluşturmalıydı, ancak ustaca bir geri dönüş yaparak topu ağlara gönderdi. Manchester tarihinin en ünlü golü olmaya devam ediyor.
Kargaşa ortaya çıktı. City taraftarları çılgına döndü, oyuncular ise acımasızca kutlama yaptı. Hukuk başı öne eğik bir halde ortadaki daireye doğru yürüdü. Birkaç saniye içinde Stretford End sahaya dökülmüştü; parklardan ve fitilli kadife pantolonlardan oluşan bir ordu oyunu durmaya devam ediyor. Şu anda United’ın direktörlüğünü yapan Busby, taraftarlara kulübün onurunu düşünmeleri için yalvararak hoparlör konusunda sükûnet toplantısında bulundu, ancak artık çok geçti. United 36 yıl sonra ilk kez İkinci Lig’de yer aldı.
1974 baharının karanlık günlerinin Old Trafford’a asla geri dönmeyeceğini söylemek cazip geliyor. United’ın İngiliz futbolu üzerindeki mevcut hâkimiyeti göz önüne alındığında (yedi yılda beş şampiyonluk), yakın gelecekte onları ilk üçün dışında bitirmek zor olacaktı.
Yıllık 90 milyon £’u aşan cirosuyla bugünlerde dünyanın en zengin kulübü konumundalar. Kısacası küme düşme ihtimalini bile kabul edemeyecek kadar büyük ve zengin bir kulüptü. Ancak çeyrek asır öncesiyle paralellikler var. O zaman bile United, İngiliz futbolunun en büyük çekiciliğiydi; 60’ların sonundaki ışıltı, büyük takımları dağıldıktan sonra birkaç yıl daha onlarla birlikte kaldı. Kulübün rakiplerinden daha fazla parası vardı ve Busby, toplantı odasında totemik bir varlık olarak kaldı.
Ancak 1968’deki Avrupa Kupası zaferinin ardından Matt Busby’nin varlığı, United’ın hızlı ve durdurulamaz düşüşünün nedenlerinden biriydi. Önce Wilf McGuinness ve ardından Frank O’Farrell Busby’nin yerine atandılar, ancak ikisi de onun gölgesinden çıkamadı. Aralık 1972’de Crystal Palace’ın 5-0’lık yenilgisinin ardından Busby, Tommy Docherty’ye yaklaştı.
Docherty, Chelsea’de başarılı olmuş ve İskoçya’nın uluslararası teknik direktörü olarak kendini kanıtlayan karizmatik, popüler bir figürdü. United’ı yönetmenin ömür boyu sürecek bir hayal olduğunu açıkladıktan sonra hemen atandı. Busby sonunda kişiliği kulübün hedeflerine uygun bir menajere sahip olduğunu hissetti. Ancak devralınan durum kaotikti.
Docherty şimdi ‘Yıllarca süren ihmal birçok soruna neden olmuştu’ diyor. ‘1968’de Avrupa Kupası’nı kazanan takım harika bir takımdı ancak takım kötüleşmişti. Birçoğu nasıl oynadıklarıyla değil, ne kadar süre oynayacaklarıyla ilgileniyorlardı. Willie Morgans ve Denis Law gibi yaşlı oyuncular ödünç alınmış zamanla yaşıyorlardı ve çok fazla eski A takım oyuncusu olduğu için genç oyuncular gelmiyordu.’
Docherty’nin devraldığı taraf kötü bir şekilde yaşlanıyordu. Bobby Charlton 35’e, Law 32’ye, Alex Stepney 30’a yaklaşıyordu ve -Sammy McIlroy bir yana- çok az yeni yetenek gelmiyordu. Docherty, George Graham, Alex Forsyth, Jim Holton, Tony Dunne ve Denis Law’un uluslararası deneyimlerini getirerek hızla değişiklik yapmaya başladı. Charlton, 1972/1973 sezonunun sonunda United formasıyla Chelsea’ye karşı son maçını oynadı ve 754 maçın ardından emekli oldu.
Docherty’den Sammy McIlroy “Tarafını değiştirdi” diyor. “İskoç kadrosundan tanıdığı oyuncuları aldı ve istediği oyuncularla çalıştı. Çok sayıda iyi genç oyuncuyu kadrosuna kattı ve Stuart Houston gibi altı ya da yedi İskoç milli takımı satın almış olmalı. Bu bizim takım için pekiyi bir gelişme değildi.”
Yeni değişikliklerin yapılmasıyla birlikte, 1973/1974 sezonunun başlangıcından önce Old Trafford’daki ruh hali iyimserdi. Docherty takımın güvenini yeniden kazanmıştı ve bir sonraki sezona kenardaki ölü odunu temizleyerek çok daha genç, daha aç, yeni yüzler katmayı düşünüyordu. Kulüp kaptanı Willie Morgan, “Orta sıralarda rahat bir yıl geçireceğimizi düşündük” diye anımsıyor. ‘Düşme düşüncesi bizde kesinlikle yoktu. Görünüşte Docherty çok iyi görünüyordu. Kendinden emin ve neşeliydi. Futbol ve taktik bilgisi oldukça mükemmeldi.’
Docherty’nin kişiliği onun United’da başarılı olmasını sağlayacak kadar büyüktü. Sweeney takımıyla dikkat çekici bir figür sergiledi ve McGuinness ve O’Farrell için sorun yaratan arka oda klikleri tarafından zayıflatılmayı reddetti. Her ikisi de taktikler ve takım seçimi konusunda hayal kırıklığına uğrayan takımın kıdemli üyeleri tarafından eleştirildi ve zayıfladı, ancak Docherty aynı kaderin başına gelmesine izin vermeyecek kadar güçlüydü.
İçeri girdim ve şöyle düşündüm: “Bana zarar verilmesinin hiçbir yolu yok. Eğer onlardan kurtulmazsam, onlar da benden kurtulacaklar” diyor Docherty. ‘Willie Morgan gibi oyuncular soyunma odasındaki kanser gibiydi. Eğer onlar tarafta olmasalardı ortalığı karıştırırlardı. İnsanların arkasından konuşup sorun çıkarıyorlardı çünkü günlerinin sayılı olduğunu biliyorlardı.’ demişti.
Docherty, takımdaki güveni yeniden sağlamanın yanı sıra George Best’i bir kez daha geri dönüş yapmaya ikna etmeyi de başardı. Best, United’ın kötü performansından hayal kırıklığına uğradıktan sonra 1972’de İspanya’ya emekli olmuştu, ancak Marbella’da tatil yaparken yaşadığı tromboz korkusu onu İngiltere’ye dönmeye zorladı. Matt Busby, onu hastanede ziyaret eden ilk kişilerden biriydi ve Docherty ile birlikte Best’i, kilo vermesi ve tam formuna geri dönmesi koşuluyla futbola dönmesi konusunda teşvik etti. Docherty, ‘27 yaşındayken, tam da zirveye ulaşması gerektiği gibi, oyunu içine sığdırmıştı’ diyor. ‘Oyun açısından trajikti. Manchester United açısından kesinlikle bu bir trajediydi. Onun tarafta olması güven artırıcıydı ama her şeyden çok zarların son atışı gibiydi.’
Zar atılmasının hiçbir şansı yoktu. Sezonun açılış gününde Highbury Stadı’nda United, Arsenal’e 3-0 mağlup oldu. Bir sonraki fikstürlerini kazanmalarına rağmen çok geçmeden feci bir seriye girdiler ve sonraki 26 maçın sadece üçünü kazanabildiler.
