Türküler, halkımızın geçmişten bugüne uzanan en canlı kültürel miraslarından biridir. Bana göre türküler, sadece bir müzik türü değildir; içinde hayatın kendisini taşır. Geçmişte yaşanan zor ve çetin şartlar, insanların sevinci, hüznü, özlemi ve umudu türkülerimize yansımıştır. Bu yüzden bir türkü dinlerken aslında bir dönemi, bir hayat biçimini, bir toplumsal duyguyu da dinlemiş oluruz. Türküler, o dönemin insanını ve sosyal hayatını anlamamız açısından çok kıymetlidir. Çünkü o yılların zorluklarını, insanların yaşam biçimlerini ve duygularını en saf hâliyle anlatır.
Kültürümüzün değerli bir parçası olan türküler, gelenek ve göreneklerimizin yeni nesillere aktarılmasında da önemli bir köprü görevi görür. Eğitimde bu köprünün güçlü tutulması gerektiğine inanıyorum. Türküler, kulağa hoş gelen yapısıyla öğrenmeyi sevdirir, öğrencinin derse ilgisini artırır. Oysa bugün eğitim ortamlarında, özellikle Türkçe ve Sosyal Bilgiler derslerinde türkülere çok az yer veriliyor. Bazı ders kitaplarında birkaç örnek bulunuyor ama bu yeterli değil. Türkülerimizin eğitimde daha çok kullanılması gerektiğini düşünüyorum.
Bir öğretim materyali olarak türküler, hem öğrencilerin dil becerilerini hem de kültürel farkındalıklarını geliştirir. Çünkü türküler dilin en doğal hâlidir. İçinde deyimler, atasözleri, yöresel sözcükler ve halkın konuşma biçimi vardır. Bu yönüyle Türkçe derslerinde kullanıldığında öğrencilerin kelime hazinesi zenginleşir, dinleme ve konuşma becerileri gelişir. Süğümlü’nün (2018) araştırmasına göre türküler, ders girişlerinde veya dil bilgisi etkinliklerinde kullanıldığında öğrencilerin öğrenmeye ilgisini ve kalıcılığı artırmaktadır. Aynı şekilde Arı (2018) da halk bilimi ürünlerinin eğitimde kullanılmasının çocukların sözcük dağarcığını geliştirdiğini ve kültürel değerleri benimsemelerine yardımcı olduğunu belirtmektedir.
Türküler aynı zamanda öğrencilerin empati duygusunu da güçlendirir. Çünkü bir türkü yalnızca notalardan oluşmaz; bir insanın yaşadığı acıyı, sevgiyi veya özlemi taşır. Bir öğrenci bir türküyü dinlerken “o kişi ne hissetmiş olabilir?” diye düşündüğünde, o duyguyu kalbinde hisseder. Bu da öğrencinin duygudaşlık yeteneğini geliştirir. Örneğin “Çanakkale Türküsü”nü dinleyen bir öğrenci, tarihi bir olayı sadece bilgi olarak değil, hissederek öğrenir. Bu tür bir öğrenme, kitap bilgisinden çok daha kalıcı ve anlamlı olur.
Türküler, aynı zamanda öğrencilerin kimlik ve aidiyet bilincini de pekiştirir. Çünkü bir türküyü anlamak, o türküyü söyleyen insanın dünyasına girmektir. Bu da öğrencinin hem kendi kültürüne sahip çıkmasını hem de farklı kültürlere saygı duymasını sağlar. Eğitimde türkülere daha fazla yer verilmesi, sadece geçmişi anlamayı değil, aynı zamanda toplumsal değerlerin ve insani duyguların yaşatılmasını da sağlar.
Benim düşünceme göre, okullarda türküler sadece bir “ek etkinlik” olarak değil, dersin doğal bir parçası olarak işlenmelidir. Dersin başında bir türkü dinletmek, sözlerini çözümlemek, o türkünün anlatmak istediği duygu veya olayı tartışmak öğrencilerin hem düşünsel hem duygusal dünyalarına hitap eder. Ayrıca öğrencilerden kendi yörelerine ait türküler derlemeleri ya da bir türkünün hikâyesini araştırmaları istenebilir. Bu tür uygulamalar sayesinde öğrenciler kültürlerini yaşayarak öğrenir ve ders süreci daha anlamlı hâle gelir.
Sonuç olarak türküler, eğitimin sadece bilgi boyutuna değil, duygu boyutuna da katkı sağlar. Türküler aracılığıyla öğrenciler, hem geçmişle bağ kurar hem de empati, sevgi ve paylaşma gibi insani değerleri içselleştirir. Bu nedenle türküler eğitimde çok daha geniş bir yer bulmalı, öğrencilerin sadece kulağına değil, kalbine de dokunmalıdır.
Kaynakça
- Süğümlü, Ü. (2018). Türkülerin Türkçe Eğitiminde Kullanılabilirliği. DergiPark. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/612481
- Arı, B. (2018). Halk bilimi ürünlerinin eğitimde kullanılması. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 38(2). https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.17498/kdeniz.51385
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları. https://yyegm.meb.gov.tr
- Yavuzel, S. T. (2021). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültürel aktarım açısından türküler. Uludağ Üniversitesi Tez Arşivi.
- Türkmen, E. F. (2015). Halk müziğindeki değişimler ve halk müziği eğitimine etkileri. Acarindex Akademik Dergi.
- “Türkülerin Türk Kültürünün Öğrenilmesindeki Etkisi.” (2021). ResearchGate. https://www.researchgate.net/publication/348807390
