Borsada en şanssız kişi ilk işleminde para kazanan kişidir. Bu kişi ikinci işleminde de para kazanırsa daha da şanssızdır çünkü zihninde buranın sürekli para kazandıran bir platform olduğu algısı oluşur.
Borsa şirketlerin halka arz vasıtasıyla hisse senetlerinin alınıp satıldığı piyasadır. Tanımını yaparken bile al sat dedik. Aslında bana soracak olsanız ben borsayı al sat değil al yat olarak tanımlardım.
Kaç kişi al sat yaparak bu işten gerçek anlamda kazanç sağlamış? Hedefine ulaşmış? Belki hedefine ulaşana kadar şimdiye kadar kazandığının iki misli fazlasını kaybetti. Ya da bununla uğraşacağına benim dediğim gibi al yat yapsaydı şu an kazandığının üç mislini kazanacaktı.
Bence borsayı şu şekilde tanımlamak daha doğru olacaktır. Çalışan, üreten, kazanan ve öz sermayesini sürekli büyüten bir şirkete ortak olmaktır. Diyorduk ya hani seçimler şu şekilde sonuçlanırsa borsa düşer diye. Düşebilirdi de ama bir gün düştü iki gün düştü. Seçimler öyle bitti diye şirketler kepenk mi kapattı. Tüm iş dünyası kepenk mi kapattı. Büyük şirketler çalışmaya, üretmeye devam ettiği süreci borsa yükselmeye devam edecektir. Yabancılar hisse senetlerinden çıkıyor borsa düşecek diyoruz. Çıksınlar. Bizim onlara ihtiyacımız yok ki. Yabancılar çıktı diye biz ülkemizde şirketleri kapatmıyoruz. Şirketler çalışmaya üretmeye devam ediyor. Borsa düşmeyecek arkadaşlar. Uzun vadede yine en çok kazandıran olacak.
Biz bir şirkete ortak oluyoruz. O şirket zarar edince evet biraz üzülüyoruz ama kar edince de seviniyoruz. Şirketin hisse fiyatı düşebilir. Spekülasyon yapılır. Algı yönetimi yapılır. Geçici olarak o şirketin hisse fiyatı düşürülür ama o şirket kar ediyorsa algı yönetimi 3-5 gün ancak sürer sonrasında şirketin hisse fiyatı mutlaka yükselecektir.
Elbette borsa ile ilgili kötü hikayeler de duymuşuzdur. Benim de etrafımda böyle hikayesi olan arkadaşlar var. Büyük paralar kaybeden, hatta intihara kadar giden vakalar var ama bunların hepsi kısa vadede borsada kazanmak isteyenler. Borsayı bir kumar alanına çevirmek. Yani Kıbrıs’ta bir casinoda poker oynamakla sen bunu eşdeğer tuttuğun zaman. Ya da hiç duyulmamış batmak üzere olan bir şirketi satın aldın, üstelik bu şirketi almanı da sana bir yakının tavsiye etti ve o şirket de battı. Şimdi ne olacak? Hem paranı kaybettin hem de o tanıdığın kişi ile aran bozuldu. Beni batırdın diye direk o kişiyi suçlayacaksın. Oysa bütün suç sende. Seçimlerinin sorumlusu sensin. Hiç kimseyi suçlama. Suçlu sensin. Zarar edince önce bunu bir kabul edeceksin.
Servet kazanmak için bilgi zengini olman gerekir. Sen bilgi zengini olmayı beklemedin. Bilgi zengini derken bütün teknik grafikleri öğrenmen gerekir demiyorum ama en azından gerekli borsa terimlerini öğrenirsin. Yatırım yapacağın hisse bedelli ya da bedelsiz sermaye artırımı yapıyorsa bu nedir? Rüçhan hakkı nedir? Bunları öğrenirsen daha rahat edersin ve daha az yanlış yaparsın.
Bir de borsada psikoloji çok önemlidir. Hatta borsanın % 80’i psikolojidir. Borsadaki büyük yatırımcılar, para babaları bu konuda çok uzmanlaşmıştır ve küçük yatırımcının elindeki parayı almak için onları çok iyi manipüle ederler.
Borsada herkesin teknik ve taktiği aynı değil bazıları sadece teknik analiz yaparlar, bazıları günlük oynar ama günün sonunda kazandıran ya da kaybettiren psikolojidir.
Tüm bunlara karşı bizim tek silahımız var o da uzun vade yatırım arkadaşlar. Onun dışında ben ve sizler bu kurtlar sofrasında başka türlü mücadele edemeyiz.
Sen bir hisse aldın 2 gün üst üste tavan yaptı çok kar ettim deyip satıyor musun? O da yanlış belki o hisse bir sene sonunda % 300 artacak. Bilemezsin ki. İşte psikoloji burada da önemli sadece düşerken değil aldığın hisse yükselirken de algılarını iyi yönetmen gerekiyor. Sen üst üste iki tavandan sonra satarsın hisse 2 kez daha tavan yaparken şimdi alayım dersin, bu sefer % 10 düşer. Yine zarar edersin. Düşünce al yükselince sat sistemi işlemez arkadaşlar. Bunu hiç kimse yapamaz.
Bir hata da şudur ki, bir hisseden zarar edip satınca hemen başka hisse almak böyle yapınca belli bir süre sonra elinizde nakit kalmaz. Tamamen malda olursunuz ve karşınıza fırsat çıksa bile alım yapamazsınız.
Borsa düşünce al yükselince sat şeklinde basit bir olay değil. Bir iki kez bu şekilde kazanman sürekli öyle olacak anlamı taşımaz. Bu işte belli tecrübeye ulaşmış kişileri dinlemeniz daha doğru olur. Borsada kaç senede tecrübe kazanılır. Ben o tecrübeyi 20 senede kazandım ama belki başkaları daha kısa vadede aynı tecrübeyi kazanabilir. Bilemiyorum ama 5 seneden önce borsada tecrübe kazanmak imkansız bence.
Ortağı olacağın şirketi iyi tanıman gerekiyor.
Benim bir avantajım şu oldu. Eskiden bankada pazarlamacı olarak çalıştığım için özellikle Ankara’da borsada işlem gören bazı şirketleri ziyaret ediyordum. Bu vesile ile şirketleri tanıma olanağım oldu.
Eğer risk almam dersen altın veya gümüş yatırımına girebilirsin. En azından çok kar etmesen de çok fazla zararın olmaz.
Türkiye’deki güçlü şirketler bellidir. Hepimizin tanıdığı firmalar arkadaşlar. Macera aramaya gerek yok. Bir hisse almadan önce para kazanmayı düşünmeyin. Birisi ile ortak oluyorsunuz.
Böyle kriterlerinizin olması gerekir.
Zarar ettiğiniz zaman moraliniz bozulmasın, canınız sıkılmasın, tek kaybeden siz değilsiniz. Günü geldiğinde siz de kazanacaksınız ama burada anlatmış olduğum hususlara dikkat etmeniz gerekiyor. belli bir taktik ve strateji ile belli bir sermaye ile işe koyulmuş olmanız gerekiyor.
