Egzersiz Nedir?
Egzersiz «fiziksel formun bir ya da daha fazla bileşenini iyileştirmek veya korumak amacıyla yapılan planlı, yapılandırılmış ve tekrarlı vücut hareketi» olarak tanımlanmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü raporlarına göre 2008 yılında dünyadaki 57 milyon ölümden 3.2 milyonunun hareketsizliğin sorumlu olduğu belirtilmektedir.
Çalışmalar tüm dünyada fiziksel hareketsizliğin ortadan kaldırılmasının insan ömrünü ortalama 0.68 yıl artıracağını, Türkiye özelinde ise bu artışın 1.06 yıl olacağını ortaya koymaktadır. Diğer bir ifade ile Türkiye dünya genelinde fiziksel hareketsizlik düzeyi en yüksek ülkelerdendir (Koruç Z, 2014).
«Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması» Türkiye’de bireylerin %71.9’unun hareketsiz olduğunu ortaya koymuştur.
Aynı şekilde 2011’de yapılan «Kronik Hastalıklar Risk Faktörleri Araştırması» na göre ülkemiz genelinde kadınların %87’si, erkeklerin ise %77’sinin yeterli ölçüde fiziksel aktivite yapmadığı belirlenmiştir (Koruç Z, 2014).
Bu durum bulaşıcı olmayan hastalıklara yakalanma riskini ciddi ölçülerde artırmaktadır.
Egzersizin Fiziksel Faydaları
- Ölüm riskini azalttığı,
- Kalp damar hastalıklarını iyileştirdiği,
- Obezite riskini azalttığı,
- Osteoporozisi azalttığı ( kemik erimesi),
- Rektum kanseri, kolon kanseri (kalın bağırsak), akciğer kanserini azalttığı,
- Bel ağrısını azalttığı bilinmektedir (Ogden J, 2016).
Egzersizin Psikolojik Faydaları
Araştırmalar egzersizin;
- Depresyon,
- Olumlu ve olumsuz duygu durum,
- Strese verilen tepki,
- Beden imgesi ve sigara yoksunluğu açısından psikolojik sağlığı
iyileştirebileceğini göstermektedir (Ogden J, 2016).
Egzersiz genel olarak insanların fiziksel sağlıklarına önemli etkilerde bulunmaktadır. Bunun yanında özellikle psikolojik yararları konusunda 1960’lardan bu yana çok sayıda araştırma yapılmıştır. Özgüveni ve özsaygıyı geliştirdiğine yönelik olarak yapılan çalışmalar arasında Türkiye’de de çok sayıda çalışma bulunmaktadır.
Egzersizin özsaygı ve kendilik kavramı üzerinde etkili olduğu ve egzersiz yapan kişilerin kendilerine daha fazla saygı duyup, daha fazla kendilerinden haberdar olduklarını göstermektedir.
Kişinin kendisine olan saygısı aynı zamanda stres yaşantısı ile de yakından ilişkilidir. Özsaygısının daha yüksek olduğu bilenen kişilerin strese karşı daha dayanıklı ve stresten daha uzak yaşadıkları gösterilmiştir. Egzersiz yardımı ile kolayca geliştirilecek olan özsaygı, kişi uzun süre egzersizi bıraktığında kaybolmaktadır. Bu nedenle elde edilen yarar için kişinin uzun süreli ve düzenli egzersiz yapmayı devam ettirmesi önerilmektedir.
Önemli noktalardan birisi de stresin egzersiz yardımı ile azaltılmasıdır. Çok sayıda çalışmada fiziksel olarak güçlenmenin ve gevşeme egzersizlerinin kişinin strese karşı dayanıklılığında önemli olduğunu göstermiştir.
Diğer yandan özellikle depresyon vakalarında giderek artan biçimde egzersiz önerilmesine rastlamaktayız. Egzersiz yapanlarda organizma endorfin (mutluluk hormonu) alımıyla depresyona karşı dayanıklılık kazanmakta ve daha mutlu olmaya yönelmektedir (Koruç Z, 2014).
Egzersiz yapmanın keyifli olmasının yanında egzersizin olumsuz etkileri de vardır. Egzersiz bağımlılığı; egzersize eğlence amacı ile katılımın kontrol edilemeyerek aşırı egzersiz davranış ile sonuçlanmasıdır (Koruç Z, 2014). Kişi bir süre sonra, fiziksel ve psikolojik olarak başa çıkabilmek için egzersiz yapmaya ihtiyacı olduğuna ve her gün koşmadan yaşayamayacağına inanması önemli bir olumsuz sinyaldir.
Bu noktada olumsuz özellikler kaygı, tedirginlik, suçluluk, asabilik, gerginlik, huzursuzluk, uykusuzluk, duyarsızlık, hazda azalma, baş ağrıları ve tembellik olarak ortaya çıkabilir.
Egzersiz insanın hareketsizliğine bağlı olarak ortaya çıkan ya da zihinsel sağlık açısından yaşanan bir kısım sorunların çözümü için önemli bir aktivitedir. Fakat egzersizin yapılışında bir kısım kurallara ve doğru yapılış biçimlerine gerek duyulmaktadır. Bu nedenle spor alanlarına ayrılan mekanların sayısının artması ve uzman personel istihdamı daha sağlıklı toplumlar yetiştirmek açısından önem taşımaktadır.
KAYNAKÇA
- Koruç Z. Egzersiz ve Psikolojisi. Toplum ve Hekim Dergisi, Eylül – Ekim, Cilt: 29, Sayı: 5, 2014.
- Ogden J. Sağlık Psikolojisi. Nobel yayınları. 5. Basımdan çeviri, Şubat 2016.
