Sizi tüketen, fazlasıyla yoran, ikili ilişkilerinizde boğuluyor gibi hissettiren… İstekleri ve beklentileriyle size hayatı çekilmez kılan narsistlerle bir arada yaşamak gerçekten çok zor.
Çoğu zaman narsist kişilerle ilişki içinde olmak bir tercih değil, bazen bir zorunluluk olduğunu kabul etmek gerekir. Narsist çocuğu olan biri için, ilişkiyi sürdürebilmek zorlayıcı bir durumdur. Bu durumda en yakınından uzaklaşmak mantıklı bir çözüm olmayabilir. Farklı pek çok nedenden dolayı narsist bir eş, sevgili, kardeş ile yollarınızı ayırma cesareti bulamayabilirsiniz. Ana-babadan birinin narsisistik eğilimleri olabilir; sırf bu nedenle onları hayatınızdan çıkarma fikri size cazip gelmeyebilir.
“Benim ruh sağlığım ne olacak?” dediğinizi duyar gibiyim. Kendi ruh sağlığınızı korumak için, bencillikle, kibirle, büyüklenmeci tavırla ve manipülatif davranışlarla yaşamayı öğrenebilirsiniz.
Çevresindeki herkesi kontrol etmek için zorbalığa, kendi istekleri doğrultusunda ikna etmek için yıldırmaya, yakınlıktan kaçınmak için kendi köşesine çekilmeye (siz sevgi dolu bir ilişki istersiniz, o sizden bunu esirgeyerek sizi cezalandırır), güvensizliklerini gizlemek için öfkesine, sevgisini göstermek için abartılı hediyelere sığınan narsistin sizi bunaltan, tüketen davranış ve tutumlarına karşı sağlıklı bir şekilde nasıl etkili çözümler bulabilirsiniz?
Narsistler çekicidirler ve bu çekiciliklerini istediklerini elde etmek için kullanmak konusunda son derece başarılı insanlardır. Abartılı fikirlerine ve vaatlerine kolayca kapılabilir, farkında olmadan onların değirmenine kolaylıkla su taşıyabilirsiniz.
Bu tarz insanların manipülasyonundan kendinizi korumak için bilinçli bir şekilde insanlara nasıl davrandıklarını ve iletişim modellerini gözlemleyin. Yalan söyleme, manipüle etme, saygısız tavırlar sergileyip sergilemediklerini gözlemleyin. Onları tanımak, kendinizi ona karşı koruma altına alabilmeniz için çok önemlidir. Büyük bir ihtimalle onu bilinçli bir şekilde gözlemlediğinizde kendini ele verecektir (yeni tanışanlar için).
Narsist kişi, sizin istek ve ihtiyaçlarınıza gerçek anlamda önem veremez. Bu konuyla ilgili onunla konuşmak istediğinizde büyük bir dirençle karşılaşabilirsiniz. Beklenti düzeyinizi sıfırlayın.
Onları değiştirmek çok kolay değildir. Oldukları gibi kabullenmeniz; kabullenirken, kendi kişisel sınırlarınızı da korumanız için mesafeli durmanız gerekecektir.
Narsist kişiler gündemde olmak, insanları kendi etrafında tutmak ister. Çabaları ve emekleri sonucunda meyvelerini alırlar. Fakat bu kişilerle bir arada olduğunuzda, kendinizi onların ihtiyaçlarını karşılayan, kendi ihtiyaçlarınızı bir kenara itmiş şekilde bulma olasılığınız yüksektir.
Dikkat çekme çabaları çok yüksektir. Ne kadar ödün verirseniz verin, yaptığınız hiçbir fedakârlık onlar için yeterli değildir. Bu ilişki biçiminin sizi tükettiğini hissedersiniz, hayal kırıklığı yaşarsınız, onun umurunda olmazsınız… Bir şeyler düzelir umuduyla, neden böyle olduğuna dair merak içinde siz debelenirken, bu ilişki biçiminde hiçbir şey elde edemeden ortada kalırsınız.
Narsistlerin kendi benlik algınıza hükmetmelerine, sizin dünyanızı kendi fikirleriyle dizayn etmelerine izin vermemelisiniz. Önemli olduğunuzu, güçlü yönlerinizi, arzularınızı, hedeflerinizi sürekli olarak kendinize hatırlatmaya çalışın.
Neden narsist birine katlanmak zorundasın? Bu konuyla ilgili kendine güçlü bir neden bulmalısın. Kendi isteğin ile oradaysan, kabul etmelisin. Bu kişileri düzeltmek senin sorumluluğun değil. Fakat kendini koruman, benlik saygını yüksek tutman senin sorumluluğun. Bunu anlamalısın. Gerektiğinde tepki vermeyi öğrenmelisin.
O kişiyi görmezden gelmek, ondan uzaklaşmak bazen en iyi karar olabilir. Kurduğun ilişki biçimlerinin çeşit çeşit olduğunu hatırla! İş yerinde ayrı, ana-baba ile ayrı, eş ve sevgiliyle ayrı, arkadaşınızla, kardeşinizle ya da çocuğunuzla başa çıkmak için kullandığınız yöntemler çok farklı olacaktır.
Narsist kişiler, çevrelerindeki insanların zorlandıklarını, kendilerinden daha kötü durumda, başarısız olduklarını ve hata yaptıklarını görmekten büyük bir mutluluk duyarlar. Ayrıcalıklı, üstün hissetmek için kasıtlı olarak sizi her anlamda aşağı çekmeye çalışabilirler.
Asla paniğe kapılmayın ve sinirlenmemeye çalışın. Amaçları size kötü hissettirmek. Amacına ulaştığını görmesi, onun aynı davranışı sürdürmesi için onu teşvik etmekten başka bir işe yaramayacaktır.
Uzaklaşmanız mümkün olmayan biriyse, sınırlarınızı ve ruh sağlığınızı korumak için yapmanız gereken şey, sesinizi nazik ve sakin bir şekilde yükseltmeyi bilinçli olarak deneyimlemek. Olaya duygusal değil, kararlılıkla bakmak. “Neden beni anlamıyor?” değil de, “Sana nerede durman gerektiğini büyük bir zevkle, artık ne kadar anlarsan, anladığın kadar, dilimin döndüğünce kibarlık içinde anlatacağım…” Kendinize ve ona doğru bir üslupla kararlı bir şekilde demelisiniz.
Sözlerinin ve davranışlarının sizi nasıl kırdığını, üzdüğünü, nasıl etkilediğini açık şekilde, bariz örneklerle ona anlatın; yazın, çizin, onunla paylaşın. Hangi davranışları kabul edilemez bulduğunuzu, bu durumda nasıl mutsuz olduğunuzu, nasıl davranılmasını beklediğinizi belirterek net ve tutarlı olun.
Net sınırlar çizin ve sınırları koruma konusunda ciddi olun. Asla taviz vermeyin. Narsist kişide hiçbir değişiklik olmasa da, içinizde ona dair çöpleri biriktirmemiş olursunuz. Odak noktanızdan onu çıkarın. Ona hayalinizde çarpı atın.
Narsisist kişiler çok bencildir. İstedikleri yere istedikleri saatte gitmenizi, kişisel eşyalarınızı izinsiz kullanabilir; bu konuda nasıl hissetmeniz gerektiğine bile karar verme yetkisine sahip olduğunu düşünebilirler. Size tavsiye verebilir, başarılarınızdan kendilerine pay çıkarabilirler. ‘Kişisel alan’ duygusuna sahip değillerdir.
Narsisist kişiler için bir başkasının sınırlarının aşılmasının sonuçları, kendi yaşamsal alanlarına dokunduğu zaman kafalarına dank eder. Bu nedenle, sınırlarınız aşıldığında sonuçlarının ne olabileceğini belirtmenin yanı sıra, sınır ihlali yaptıkları durumlarda tepkinizi ve tavrınızı koymanız sonucunda ona karşı sessizce zafer kazanmış olursunuz.
İçi boş tehditler asla savurmayın! Bilinçli bir şekilde gerçekçi olun! Sınırlarını asla ihlal ettirme. Gereken tepkiyi hemen ver. Yoksa aynı durumu tekrar tekrar yaşarsın.
Sınırlarını zorlama eğiliminde olabilir ve çoğu zaman sizin sınırlarınızın olabileceğinin farkına bile varamazlar. Onlardan sizin için iyi şeyler düşünmeyi beklemek duygusallıktır. Sınırların nerede başlıyor ve nerede bitiyor, bu konuyla ilgili net, açık ve tutarlı olman gerekir.
Ona karşı çıktığında, kendi fikrini savunmaya çalıştığında büyük bir dirençle karşılaşmayı göze alman, tartışma ihtimaline karşı hazırlıklı olman gerekebilir. Sınırlarını belirlemek için konuşmaya başladığın an, söylediğini duymazdan gelerek kendi taleplerini senin önüne kor.
Kendini suçlu hissetmen, konuştuğun her şeyin mantıksız olduğunu ispat edercesine üste çıkabilecekleri tüm stratejileri kullanabilirler. Hazırlıklı olun ve kendinizden asla taviz vermeyin. Geri attığınız her adım, umursamazlık ve dikkate alınmama olarak size geri dönecektir.
Hata her zaman sizin değildir. Sizin elinizde olmayan gerçekler vardır. Narsistik kişilik bozukluğu olan biri hatasını kabul etmez. Sizi kırdığı için sorumluluk almaz.
Kendi olumsuz davranışlarının tüm sorumluluğunu size, bir başkasına yükleme eğilimindedir. Suçlu olduğunuz zamanlarda suçunuzu kabul veya haksız olduğunuz noktaları görmek, özür dilemek erdemli bir davranıştır. Bu kişilere karşı sürekli erdemli davranmak, egolarını iyice şişirmesine sebep olur.
Tartışmadan uzak olmak için, kendinizi küçük görmenize ya da suçlu olmadığınız halde suçu üstünüze almanıza gerek yok. Gerçek düşüncenize uygun davranın. Kendinize sosyal destek sağlayın.
Bu kişileri hayatınızdan tamamen çıkarmak mümkün değil. Ruh sağlığınızı koruyabilmek için, işlevsiz bir ilişkinin içinde çok fazla zaman geçirmek duygusal olarak sizi yıpratır ve tüketir.
Eski dostluklarınızı canlandırmaya ve yeni insanlarla sağlıklı ilişkiler inşa etmeye çalışmak en mantıklısı. Narsist kişiliğe sahip insanlar, inandırıcı vaatlerde bulunurlar. Hata yaptıkları zaman ne isterseniz yapacaklarına, hoşunuza gitmeyen davranışları bir daha asla tekrarlamayacaklarına dair söz verebilirler. Tek amaçları, tüm ilgi ve dikkati üzerlerinde tutmak.
Narsisist kişiler isteklerini elde ettikleri zaman, değişim motivasyonlarını kaybederler. Davranışları, söylediklerinin tam tersine dönüşür. Narsist kişilerle sağlıklı iletişim kurmak için ne istediğini açıkça belirtmelisin ve onların istekleri, sizinkiler yerine getirildikten sonra gerçekleşeceğine dair kararlılığınızı korumalısınız.
