Neden Çocuk Kitapları Okumalıyız?

İlkokul ikinci sınıftayken, düzenli olarak kitap okuma saatlerimiz olurdu. O dönem okuduğum bir kitabın bende oluşturduğu hisleri hiç unutmuyorum. “Kibritçi Kız”ı bilenleriniz mutlaka vardır. Parasızlık nedeniyle kibrit satan küçük bir kızın, soğuktan üşüyüp açlık çektiği, yılbaşı akşamı evlerinde ziyafet sofrasına oturmuş aileleri izlerken donmamak için kibrit çöplerini yakarak ısınmaya çalışması… Ve nihayetinde, soğuk ve açlığın etkisiyle düşler görerek ölmesi…

O zamanlar henüz 8 yaşındaydım ve böyle ağır bir öyküyü okuyordum. Açlık, soğuk, ölüm gibi kavramlar arka arkaya dizilmişti. Günlerce, hikâyedeki resimlerdeki yemekleri yiyemediğimi düşündüm. Hikâye bittiğinde, her gece yatarken kibritçi kızı hatırlayıp ağladığımı çok iyi hatırlıyorum.

Bir başka okuduğum hikâye “Kaşağı” idi. Zamanına göre uygun bir kitap mıydı bilmiyorum, ama küçük bir okuyucu olarak üzerimde meydana getirdiği gerginlik ve korkuyu tarif etmeme gerek var mı bilmiyorum. O etkiyle günlerce uyuyamamıştım.

Benzer masallar da vardı; Kırmızı Başlıklı Kız ve anneyi yiyen kurt, Hansel ile Gretel ve onları yemek için şişmanlatmaya çalışan cadı… Ya da mutluluğun ancak evlenerek sağlandığını fısıldayan Pamuk Prenses, Rapunzel gibi hikâyeler. Güzelliğe yapılan vurgu ve “çirkin ördek yavrusu” masalında olduğu gibi, “güzel değilsen sevilmezsin” mesajları… İşte benim çocuklukta okuduğum kitaplar bunlardı. Bu masalları ve hikâyeleri okumuş olanlar, hissettiklerime derinden empati kuracaklardır.

Kendi çocuklarım olunca, onlara aldığım ve okuduğum çocuk kitaplarını daha dikkatle incelemeye başladım. Çünkü bir çocuğa taşıyabileceğinden fazlasını yüklemek, fazla empati kurdurmak ya da gerçek hayatı filtresiz sunmak gibi bir hakkım olmadığını biliyordum. Okuduğum kitapların bende oluşturduğu etkileri düşünerek, araştırarak ve seçerek kitap almaya başladım.

Böylece hem annelik hem de mesleğim olan kütüphanecilik sayesinde çocuk kitapları dünyasıyla daha yakından tanışma fırsatı buldum. “Neden çocuk kitapları okumalıyız?” sorusunun cevabını ise zamanla çok daha iyi anladım.

Yeni nesil çocuk kitapları, değişen ve evrilen dünyamızda çocuklara duygularını tanımayı, anlamayı ve ifade etmeyi öğretiyor. Örneğin:

• Öfke bir duygudur ve bu çok normaldir; önemli olan onu kontrol edilebilir şekilde dışa vurmayı öğrenmektir (Aklımdaki ve Kalbimdeki Duygular).
• Mutsuzluk bazen sebepsiz olabilir; kalp bazen karanlık, bazen ışıklı, bazen de neşeli olabilir (Kalbim).
• Farklılıklara saygı ve empati duygusu kazandırır (Bacağına Ne Oldu).
• Hataların bize ders verebileceğini, doğru değerlendirilirse çok faydalı olabileceğini anlatır (Hatalar ve…).
• Aidiyet duygusunun bazen zor bulunduğunu, ama herkesin eninde sonunda ait olduğu yeri bulabileceğini gösterir (Kendisi Arayan Bulut).
• Minnettarlığın önemini öğretir (Minnettar Hissetmek).
• Özlemi ve yas tutma sürecini, ölümden bahsetmeden sade ve zarif bir dille anlatır (Tavşan Şeklindeki Boşluk).
• Savaşı, korkutmadan ve travmatize etmeden ele alır (Yolculuk ve Dönme Dolap).
• Anne-çocuk ilişkilerindeki zorlukları gösterir (Annemin Dalgaları).
• Sarılmanın iyileştirici gücünü vurgular (Sarılırsan Geçer).
• Korkuların herkes için normal olduğunu anlatır (Arkadaşım Korku).

Yeni çocuk kitapları, farkındalığı yüksek, duygularını ve başkalarını anlamaya çalışan bir perspektifle çocukların dünyasına rehberlik ediyor.
“İmkânsızlık” yoktur; ayrım yoktur. Renkler insanlar için değil, doğa içindir — gökyüzü pembe olabilir, deniz mor, ağaçlar mavi… Eşitlik de vardır, eşitsizlik de. Umut da vardır ve en nihayetinde hep umutlu olmayı hatırlatır. Korkular bile keşfedilmek içindir.

Bu kitaplarda verilen mesajlar didaktik bir şekilde değil, doğal bir umutla sunulur.

Çocuk, okurken ya da ona okunurken hem özgürlüğün hem de anlamanın tadını hisseder.

İşte bu yüzden, çocuk kitapları okumalıyız.