Nostalji, geçmişe duyulan aşırı özlem demektir. Bugün birçok konuda bu duyguyu hissediyoruz. Bazılarımız geçmiş yıllara, bazılarımız kıyafetlere, bazılarımız müziklere… Bu nostalji konularını çoğaltabiliriz. Ben de bu yazımda sizlere kelimelerin nostaljisinden bahsedeceğim.
Kelimelerin ortaya çıkışı büyülü bir sır gibidir. Mesela dünyanın en eski dili hangisidir? Sorusuyla konuya giriş yapabiliriz. Bu basit gibi görünen soruyu cevaplamak öyle kolay değildir. Mesela yazı söz konusu olduğunda en eski dilin hangisi olduğunu cevaplamak daha kolaydır. Zira yazı demek, somut materyal demektir. Ancak konuşma söz konusu olduğu anda, farazilik boyutu devreye giriyor çünkü yeryüzünde konuşulan en eski dili belirlemek günümüz teknolojisi ile veya elimize ulaşan belgelerle mümkün değildir.
En eski yazılı diller diğer ifadeyle belgeleri günümüze ulaşan dillerin MÖ 3200’lere tarihlendirilen Sümerce ve Eski Mısır dili olduğu bilinen bir gerçektir. Fakat bunlar ölü statüsünde dillerdir. Bugün hala konuşulan en eski dillere ise Çince, Grekçe, Tamilce gibi dilleri örnek verebiliriz. Yazısı olmayan en eski kabile dilini bilmenin imkanı ise yok gibi görünüyor.
Kendi dilimize yani Türkçe’ye baktığımız zaman ise em eski yazılmış eser Orhun Yazıtları’dır. Türkçe, dil ailesi sınıflandırmasında ise Doğu Avrupa, Orta Asya ve Sibirya’da konuşulan 30 kadar yaşayan dili kapsayan Türk dilleri ailesine mensuptur ve bu dil ailesinin Şaz Türkçesi koluna bağlı Oğuz dil grubunda yer alır. Türkçe, bir Batı Oğuz dili olan Osmanlı Türkçesi’nin devamını oluşturur. Dilimiz başta Türkiye olmak üzere Balkanlar, Ege Adaları, Kıbrıs, ve Orta Doğu’yu kapsayan eski Osmanlı İmparatorluğu coğrafyasında konuşulur. Türkçe yaklaşık 83 milyon konuşan ile dünyanın en çok konuşulan 16. dilidir.
Türkçe sözcüklerin bir kısmı Arapça, Farsça, Fransızca gibi yabancı dillerden geçmiştir. Türkçe 1928’ Atatürk önderliğinde gerçekleştirilmiş Harf Devrimi’nden beri Latin alfabesini temel alan Türk alfabesi ile yazılır.
Türkçe atasözleri, deyimler ve kelimeler açısından da zengin bir dildir. Türkçe’nin kökeni ve hangi dillerden etkilendiği bilgisinden sonra bugün kelimelerin nostaljisine daha rahat bakabiliriz. Bu konuda güncel olan Şermin Yaşar’ın kurduğu harika bir müze vardır. Ankara’da, Ankara kalesi yakınlarındaki “Kelime Müzesi” , hem eğlenceli hem de bilgilendirici bir müzedir. Bu müze Türkçe kelimelerin, atasözlerin ve deyimlerin anlamını çocuklara ve gençlere öğretmek amacıyla açılmıştır. Müze ziyaretçilere Türkçe’nin söz varlığının eşsiz zenginliğini kelimelerin sanatla ,görsel tasarımla ve duyguyla bir araya geldiği sergiler ve entelasyonlar üzerinden deneyimleme imkanı sunuyor. Müzenin giriş e birimci katını birbirine bağlayan cam ve pirinç avize dikkat çekiyor. Kelime Müzesi pazartesi hariç her gün 10:00 ile 17:00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Türkçe’de nostalji olan bazı kelimelere bakalım:
Mamafih (bununla birlikte), Vakıf (bilgisi olan), Münferit (tek, kendi başına olan), Mütevellit (den dolayı), Mütehassis (duygulanmış, duygulu), Muzır (zararlı), Alicenap (cömert, onurlu), Berceste (seçilmiş, değeri yüksek), Beyhude (yararı olmayan, boşuna uğraş), Müteşekkir (teşekkür etme durumunda olan), Namütenahi (sonsuz, nihayeti olmayan), Beynelmilel (uluslararası), Canhıraş (korkunç, acı, yürek parçalayan), Dilhun (kederli kimseler), Ehvenişer (kötü seçenekler arasında en iyi olan), Müstehcen (açık, seçik), Meyus (karamsar, üzgün), Girift (karmaşık, çapraşık), Feriştah (işin ehli), Sirayet (etkinin yayılması), Vaveyla (çığlık), Munis (cana yakın), Mukadderat (kaçınılmaz durumlar), Hissikablelvuku (önsezi), Payidar (ölümsüz), Tahayyül (zihinde canlandırma), Tumturak (ihtişam, gösteriş), Müşkülpesent (zor beğenen, titiz).
Yorum